Рок-музыкант
8664 / 0
17.09.2015

Сяргей Жадан: «Мы вырачаныя на любоў» (прэм’ера песьні для Global Reload)

Сумесны праект «Global Reload», задуманы парталам Tuzin.fm і кампаніяй «Будзьма беларусамі!» папоўніўся новай песьняй. Рок-зорка ўкраінскай паэзіі Сяргей Жадан і харкаўскі ска-панк гурт «Собаки в космосі» пераасэнсавалі па-ўкраінску песьню «Рок-музыкант» гурта «Мроя».

На наступны дзень пасьля першага канцэрту ў Менску Жадан і «Сабакі» выправіліся на студыю «Осмос». Тут яны запісваюць уласную вэрсію песьні «Рок-музыкант» Лявона Вольскага і гурта «Мроя». І пакуль ідзе праца над партыямі духавых, мы зь Сяргеем выходзім на двор пагайдацца на арэлях ды пагутарыць пра музыку. Ён распавядае, што супраца з гуртом «Собаки в космосі» пачыналася з творчага экспэрымэнту ў 2007 годзе. За гэты час яны далі безьліч канцэртаў ды запісалі тры студыйныя альбомы — «Спортивний клуб армії» (2008), «Zброя Пролетаріату» (2012), «Бийся за неї» (2014).

ТГ: У цябе да 2007 году ўжо было багата праектаў з музыкамі, зборкі песень на твае вершы, некалькі аўдыёкніг. Супрацу з «Сабакамі» ты таксама разглядаў як часовы праект?

Так, думалі, што адыграем колькі канцэртаў, паспрабуем-пакажам і разыйдземся. А калі пачалі працаваць, зьявілася пачуцьцё творчасьці, пачуцьцё таго, што з гэтым можна рухацца наперад. Цяпер гэта ня тое, што бачылася напачаткузрэшты, што бачылася напачатку, ты й сам ня можаш сабе зразумець, таму далей шукаеш. Мы моцна зьмяняемся: калі параўноўваць наш першы альбом і наш апошні альбом, складаецца ўражаньне, што матэрыял рабілі зусім розныя людзі. Насамрэч нам дужа камфортна быць разам і нам даспадобы тое, што ў нас выходзіць.

ТГ: Дык а калі шчыра, як табою ўспрымаецца гэты праект? Як магчымасьць і сродак пашырыць аўдыторыю Жадана як паэта?

Мне не падабаецца слова «пашырыць», таму што ў ім чытаецца пэўны рацыяналізм, прагматычны падыход. А гэтага, зразумела, няма. Гэта не «пашырыць аўдыторыю», гэта знайсьці новую аўдыторыю. Бо так ці іначай паэзія — гэта шахматы ў літаратуры і ад пачатку цікавіць ня так шмат людзей. А ў той жа час ёсьць вялікая колькасьць людзей, якія гатовыя падзяліць твае ідэі, гатовыя ўступіць з табою ў кантакт, але яны патрабуюць трошкі іншых сродкаў выразнасьці. Калі яны не гатовыя гаварыць з табою моваю паэзіі ці моваю прозы, тады зьяўляецца мова рок-н-ролу. Таму гэта размова іншымі сродкамі з троху іншымі людзьмі.

ТГ: То бок гэта не Жадан пад музыку, а зусім іншы прадукт?

Бясспрэчна. Паўнацэнны, самадастатковы музычны прадукт. Проста рок-н-рол.

ТГ: Калі вядзецца пра вашага слухача і прадстаўніка аўдыторыі, да якой вы спрабуеце дагрукацца. Як ён выглядае?

Гэта чалавек, які любіць рок-н-рол, нефарматную музыку, але пры гэтым патрабуе, каб у музыцы былі тэксты са зьместам. Ня проста рытмічна напісаныя словы, што добра кладуцца ў песьню, а каб за ўсім гэтым рытмам быў яшчэ і сэнс.

ТГ: Карупцыя, расізм, беспрацоўе, наркаманія — тэмы, якія традыцыйна абмінаюцца ўкраінскімі музыкамі. Чаму вы вырашылі менавіта ў гэтай галіне працаваць?

Мне страшэнна бракуе ва ўкраінскай музыцы сацыяльнага складніку. Мяне не задавальняе, калі музычны твор тычыцца выключна праблем сэксуальнага жыцьця лірычнага героя ці лірычнай гераіні і калі за гэтым няма нейкага іншага кантэксту. Таму мы апяваем, магчыма, не зусім папулярныя тэмы пра беспрацоўе, карупцыю, праблемы ўлады і алігархату і гэтак далей.

ТГ: Але і каханьне ў вас досыць нешаблённае.

Ды ну не, я ня згодны. Насамрэч, усе песьні пра каханьне аднолькавыя, усе саплівыя. І добра — гэта ўсім падабаецца.

ТГ: Дык а з героем, які выказваецца ў песьнях, ты сябе атаясамліваеш?

Не. Мне наогул нецікавая пазыцыя пісьменьніка, як галоўнага лірычнага героя. Мне ў болшасьці выпадкаў нецікава, калі паэт распавядае пра сябе. Для мяне літаратура, музыка, мастацтва — гэта магчымасьць распавесьці гісторыі іншых, даць голас іншым, тым пэрсанажам, голас якіх звычайна застаецца неагучаным. Таму я ўласна для сябе мастацтва так і выкарыстоўваю — як магчымасьць распавесьці пра людзей, якіх я бачыў, якіх я ведаю, зь якімі мяне зьвёў мой жыцьцёвы шлях. У большасьці нашых песень ёсьць пэрсанажы, але мы іх з сабой не атаясамліваем, мы сябе зь імі салідарызуем.

ТГ:  То бок думку, магчыма, не падзяляеце, але праблему — так?

Хм Ну мы не сьпяваем пра фашыстаў, пра ўладу з пункту гледжаньня яе прадстаўнікоў. Таму, хутчэй, і думку падзяляем у большасьці выпадкаў.

ТГ: Як бы вы прэзэнтавалі сваю музыку з пункту гледжаньня ідэалёгіі?

Гэта анарха-камуністычная ідэалёгія. Хаця, разумееш, зноў жа даючы гэтаму азначэньне, ты гэта кансэрвуеш, звужаеш і абмяжоўваеш. Таму мы й не намагаемся чапляць на тое, што мы робім, ідэалягічныя і палітычныя цэтлікі, бо гэта не патрэбна. Калі ты гаворыш пра праблемы чалавека бяз працы, бяз бацькаўшчыны, закінутага ў чужое асяродзьдзе, ужо ня важна, кажаш ты гэта з пазыцыяў анарха-камунізму, лібэралізму ці чаго іншага. Галоўнае — агучыць праблему, каб потым у кагось зьявілася пераасэнсаваньне гэтага, усьвядомленьне таго, што такая праблема існуе, што варта на яе зважаць.

ТГ: Закінуць сумневы, зьмяніць успрыманьне…

Мне не зусім цікава займацца фарматаваньнем мазгоў. Мы не займаемся прапагандай, мы нікога нічому ня вучым. Але мы нагадваем нашаму слухачу, што вакол нас ёсьць багата праблем, мы намагаемся казаць пра жыцьцё бязь нейкіх там прыўкрас, а пра жыцьцё, як мы яго бачым. Але даць нагоду для сумневаў і роздуму — так, бясспрэчна.

Жадан на прыступках кнігарні «Логвінаў» падчас прэзэнтацыі сваёй кнігі «Anarchy in the UKR» (2012)

ТГ: Але ж заклікі гучаць у песьнях!

Гучаць, але я цешу сябе ілюзіямі, што гэта ўспрымаецца ня проста як голыя заклікі, а ўсё ж такі як зрэз нейкай праблематыкі. Калі мы кажам «Вчи історію, готуй революцію, лишай аудиторію, виходь на вулицю…», мы хочам, каб людзі перш за ўсё вучылі гісторыю і ўжо сыходзячы з гэтага, рыхтавалі рэвалюцыю, а ня проста выходзілі на вуліцу, не разумеючы дзеля чаго. Мы за асэнсаваны разумны супраціў.

ТГ: Відавочна, што ты бачыш праблемы ва ўкраінскім грамадзтве, але ці бачыш ты шляхі іх вырашэньня?

Бачу падставы і мэханізмы, якія могуць забясьпечыць магчымасьць вырашэньня якіх заўгодна праблем. Гэта грамадзкая актыўнасьць, актыўнасьць кожнага грамадзяніна краіны. Гэта неабходнасьць глядзець на сьвет цьвярозым поглядам, расплюшчанымі вачыма, называць рэчы сваімі імёнамі, не хавацца за сьпіну палітычных сіл, не перакладаць адказнасьць на іншых, не адмаўляцца ад уласнай адказнасьці. І вось мы кажам пра гэта. Пра тое, што кожны з нас мае магчымасьць, правы і абавязаны адказваць за тое, што навокал яго адбываецца. Іначай, калі ты не адказваеш за свае ўчынкі й словы, за іх будзе адказваць хтосьці іншы і ты зможаш толькі скардзіцца або ня скардзіцца, але ўплываць ўжо ня зможаш.

ТГ: Але ты цяпер кажаш пра чалавека разумнага…

Ды нават не пра разумнага, а проста пра адэкватнага. Калі ты дакладна ўсьведамляеш узровень небясьпекі і праблем і гэта ў цябе выклікае ня страх, апатыю ці дэпрэсію, а жаданьне гэтыя праблемы вырашыць.

ТГ: У прынцыпе, такі настрой адчуваецца ў вашых альбомах. У новай праграме «10 праведників» гэта таксама будзе?

Новая праграма атрымліваецца ў нас трохі апакаліптычная, жорсткая ў параўнаньні з папярэднімі альбомамі. Цяпер у нас такі стан, такое бачаньне, такі ўнутраныя рухі, такі час.

ТГ: Але ў папярэднім альбоме «Бийся за неї» падзеяў таго часу адлюстравана не было. Чаму?

Па-першае, матэрыял «Бийся за неї» быў зроблены ўзімку і вясною 2014 году, а некаторыя — і ў 2013-м. А па-другое, нам нецікава займацца каньюнктураю ды рэчамі, якія сёньня, можа, і выклікаюць танную хуткую папулярнасьць, але заўтра будуць вымагаць пераацэнкі ды рэвізіянізму. Мне страшэнна не падабаецца большасьць таго матэрыялу, які ўкраінскія музыканты стварылі з нагоды вайны. Там у большасьці выпадкаў — жаданьне падладзіцца пад грамадзкія настроі, жаданьне спадабацца ды абазначыць сваю прысутнасьць. І дужа рэдка ў гэтым усім бачыш сардэчнасьць ды пазыцыю, калі музыка ня проста намагаецца сябе паказаць, але яшчэ й разабрацца.

ТГ: Вы ў новай праграме намагаецеся разабрацца?

У новай праграме мы намагаемся адрэагаваць на атмасфэру, тэмпэратуру і настроі, якія мы адчуваем у грамадзтве. Слова «вайна» ў нашых песьнях не гучыць. Мы не сьпяваем песьні пра тое, што вычытваем у выпусках навінаў. Ня хочацца займацца каньюнктурнай ды паўтараць тое, што пішуць аўтары пастоў у Facebook.

ТГ: Але ў адным са сваіх апошніх беларускіх інтэрвію ты казаў, што каньюнктуршчык.

Ты ж разумееш, зь якою іроніяй я гэта казаў. Гэта яшчэ адна магчымасьць праверыць на вашывасьць беларускага чытача — наколькі ўспрыме/ня ўспрыме.

ТГ: Калі можам зноў чакаць цябе ў Менску?

Думаю, калі ўсё будзе добра, то ўвосень мы падрыхтуем цалкам праграму «10 праведників», узімку запішам і налета паедзем у тур з новым альбомам. З задавальненьнем завітаем у Менск, бо нам страшэнна спадабалася, як нас прыняла беларуская публіка.

ТГ: Песьня «Рок-музыкант», створаная для праекту «Global Reload», трапіць у новы альбом?

Так, нам усім гэтая песьня дужа блізкая. І мы яе ўжо выконвалі колькі разоў і бачым, што публіцы яна дужа падабаецца. Харошая выйшла кампазыцыя, дынамічная, драйвовая, ды й словы простыя й усім падабаюцца.

ТГ: Чаму вы абралі менавіта яе?

Выбралі музыкі. Я папрасіў іх выбраць штосьці, што ім спадабаецца з творчасьці «Мроі». Бо падумаў, што калі я вазьмуся за гэта, то гэта можа быць дужа спэцыфічнае, бо «Мрою», N.R.M. ды іншыя праекты Вольскага я слухаю і люблю даўно. Не хацеў нічога навязваць, а хлопцы выбралі вось такую песьню.

ТГ: Атрымалася троху іранічна. Ці гэта толькі падаецца на першы погляд?

Ды ў нас наогул гэтая праграма — хоць я й сказаў, што яна апакаліптычная — выходзіць з такім лёгкім прысмакам іроніі. Яна нават ня тое што сьцёбная, ня тое што іранічная — яна антыпатасная. Мы намагаліся прыбраць патас, а пакінуць той драйв, тыя простыя рэчы, якія мы падзяляем.

У «Рок-музыканце» пераклад зь беларускай зрабіў я. Лявона я перакладаў раней і, працуючы як перакладчык, я прытрымліваюся канцэпцыі, што пераклад мусіць быць максымальна дакладным. І тыя рэчы Лявона, якія я перакладаў для анталёгіі, я перакладаў дакладна. А тут пераклад зроблены досыць вольна. Гэта нават не пераклад, гэта перасьпеў. Мой варыянт, дзе я нават зьмяніў некаторыя словы, якія мне не зусім блізкія. Скажам, у яго там ёсьць радок «я супраць блакітных і залатых», а мне гэтая тэма ў прынцыпе нецікавая, гэта не маё — і я засьпяваў пра тое, што я не люблю — «поморочених і золотих». Бо «поморочені» мне не пабадаюцца, а «блакітныя» хай між сабою самі разьбіраюцца.

ТГ: Як ты сам прадставіў бы гэтую песьню?

Песьня мужчын, якія ведаюць, што яны хочуць рабіць, упэўнена трымаюцца ў жыцьці і маюць, што адказаць на любыя закіды датычна сваёй жыцьцёвай пазыцыі.

ТГ: У якіх стасунках ты зь Лявонам Вольскім?

У свой час я запрасіў Лявона і яго праект Zet у Харкаў яшчэ ў 2000-м годзе. Гэта быў іх першы прыезд ва Ўкраіну. Сапраўды люблю Лявона, тое, што ён робіць, і ўсе яго праекты мне дужа цікавыя.

ТГ: А беларуская музыка наогул?

Таксама мне ціквая, сачу. Харошай думкі пра яе.

ТГ: А ў параўнаньні з украінскай музычнай прасторай?

Мне здаецца, што прыблізна тое самае — і праблемы, і пазытывы. Праблема — тое, што няма рынку як такога, няма структуры як такой. Усё існуе за кошт энтузіазму і жаданьня людзей штосьці рабіць. За выняткам некаторых асобных выпадкаў ўсё гэта — адзін вялікі энтузіазм. У гэтым ёсьць свае плюсы, бо гэта робіцца без разьліку на рынак і фарматаваньне, ёсьць і мінусы, бо гэта часта не вытрымлівае выпрабаваньня часам.

Мала ў чым розьніца. Дужа багата тэндэнцыяў, зьяваў, ініцыятываў у беларускай і ўкраінскай культурнай сфэры падобныя. Цікава, каб нехта пра гэта напісаў ды спрабаваў дасьледаваць. Бо гэта тое, што нас адрозьнівае, ад палякаў з аднаго боку і ад расейцаў з другога. Думаю, што мы часта грэбуем магчымасьцямі, якія знаходзяцца ў патэнцыяле нашых стасункаў.

ТГ: То бок нам варта ісьці на збліжэньне?

Мы багата можам адно адному даць, багата ў чым можам адно аднога зразумець, бо мы не патрабуем перакладу. Мы вырачаныя на любоў.

Праект «Global Reload» ладзяць партал Tuzin.fm і грамадзкая кампанія «Будзьма беларусамі!». Ён зьяўляецца лягічным працягам праектаў «Тузін. Перазагрузка» і «Будзьма! Тузін. Перазагрузка-2».

Размаўляла Хрысьціна Дарапей, Tuzin.fm, фота budzma.by і з афіцыйнай суполкі Сяргея Жадана

Сяргей Жадан і гурт «Собаки в космосі» — Рок-музыкант (музыка гурта «Мроя», словы Лявона Вольскага і Ўладзімера Давыдоўскага, пераклад на ўкраінскую Сяргея Жадана)

Я не люблю мистецтва, що тисне.

Я не прихильник естетства.

Мене завжди ламає духовний бізнес

І талант, який продається.

 

Я не люблю попсові маневри,

Й пісень кабацький варіант.

Я з тих, хто не шкодує свої власні нерви, —

Я рок-музикант.

 

Приспів: (2)

Я рок-музикант старої традиції.

Це не понти, це позиція.

 

Я не люблю поморочених і золотих.

Терпіти не можу порожні очі.

Слухайте, знайте: я сам із тих,

Хто жити у темряві більше не хоче.

 

Хай правда наповнить наше повітря,

Гітара скрегоче, як танк.

Я вірю в те, у що колись повірив, —

Я рок-музикант.

 

Приспів: (2)

Я рок-музикант старої традиції.

Це не понти, це позиція.

 

Я зрісся з музичним своїм апаратом.

Я це роблю не для понту.

Я хочу і далі лишатись солдатом,

Солдатом тяжкого фронту.

 

Я ніколи не буду в тренді.

Думати і грати буду далі так.

Я хочу померти на власному концерті.

Я рок-музикант.

 

Я рок-музыкант старых традыцый,

Гэта не прызваньне, гэта пазыцыя.